Historija tradicionale logike

- Logika prije Aristotela

Aristotelovi prethodnici u logici  su bili filozofi , matematičari i retoričari. Oni su se najviše bavili karakterom općih pojmova , razvijanjem zaključaka i dokaza. Iz predaristotelovskog perioda poznati su i razni logički paradoksi u vidu aporija , tj nedoumica ( time se bavio Zenon iz elejske škole ) ili sofizmi ( time se bavio Eubulid iz megarske škole). Sofisti su se zanimali za sintaksu i semantiku, jer im je u njihovom prosvjetiteljskom radu bila neophoda retorika. Sokrat je značajan za logiku zbog korištenja indukcije i definicije. Platon je bio osnivač glotologije. On razlikuje glagole koji označavaju radnju i imenice koje su nosioci radnje. Platon dijeli sudove na istinite i neistinite. Istiniti sud tvrdi činjenice onakve kakve one jesu , a neistinit sud tvrdi stvari koje nisu činjenice. Tako bi se Platon , prije Aristotela , mogao označiti začetnikom teorije korespodencije u tumačenju istinu.

- Aristotel - otac formalne logike

Aristotel je bio genijalni sistematičar i sintetičar u svim filozofskim i naučnim oblastima. Njegova je logika ostala neprevaziđena sve do 19. stoljeća , a o njenom značaju gotovo da je nemoguće dati neku zadovoljavajuću procjenu.

Aristotelova formalna logika je jedan zaokruženi logički sistem , nastao objedinjavanjem njegovih logičkih spisa pod imenom ''Organon''.

''Organon'' se sastoji od 6 logičkih spisa:

1.Kategorije

2.O tumačenju

3.Prva analitika

4.Druga analitika

5.Topika

6.O sofističkim pobijanjima

U spisu ''Kategorije'' , Aristotel povezuje ontologiju, logiku i gramatiku, tako da su njegove kategorije najviši rodovi bića , najviši logički rodovi i najopćenitije riječi.

Kategorije su najopćenitiji pojmovi , a Aristotel ja u svom dijelu izveo 10 najopćenitijih pojmova:

1.supstancija (npr. čovjek )

2.kvantitet ( npr. tri lakta dužine)

3.kvalitet (npr. crno , bijelo )

4.odnos (npr. dvostruko , jednostruko)

5.mjesto (npr. na trgu , na ulici)

6.vrijeme (npr. jučer , danas , sutra)

7.položaj (npr. leži , sjedi)

8.posjedovanje (npr. naoružan je)

9.radnja ili djelovanje (npr. sijeće)

10.trpljenje (npr. biva spaljivan )

-U spisu ''O tumačenju'' , Aristotel izlaže svoju teoriju značenja .U ovom spisu Aristotel izlaže svoje učenje o istini koje je kasnije nazvano ''teorijom adekvacije'' ili ''teorijom korespodencije''.

-Ipak je najveće Aristotelovo otkriće deduktivni silogizam kao kategorički silogizam koji se obrađuje u ''Prvoj analitici''. Aristotelova namjera je bila da za filozofiju i nauku osigura nužne oblike zaključivanja koji bi bez zadrške vodili otkrivanju istine. U osnovi svake forme zaključivanja , pa tako i Aristotelovog deduktivno-kategoričkog silogizma , su osnovni principi mišljenja.

-''Druga analitika'' je posvećena naučnom dokazu.

-Borba protiv sofističkog znanja , kao prividnog , bila je za Aristotela veoma inspirativna. Njemu je stalo do naučnog saznanja koje on temleji na apsolutnosti , nužnosti i općenitosti. Sam deduktivni metod je naučni metod , a silogizam je naučan ako su njegove premise istinite i ako je pravilno izveden , tako da je i konkluzija istinit sud.

-Megarsko - stoička logika

U postaritotelovskom periodu antičke logike najveći doprinos dali su i predstavnici megarske i stoičke škole. Doprinos koji su logici dali ove dvije škole najčešće se u prikazima historije logike interpretira kao jedna cjelina. Megarani su nastavili Sokratove filozofije , a  među njima se istiću Euklid i Eubulit koji su poznati poznati po sofizmu ''Lažljivac''. Stoici prvi upotrebljavaju pojam ''logika'' u njegovom današnjem značenju. Poznati su i po stvaranju logike sudova koja se razlikuje od Aristotelove logike , kao logike pojmova , po tome sto se sada sudovi ne raščlanuju na pojmove. To je dovelo do pojačanog interesa za implikativne sudove.

-Logika u srednjem vijeku

Srednjovjekovna se logika razvija u periodu između 11. i 15. stoljeća. Ali , mnogo ranije , Boetije je na prelazu iz antike u srednji vijek , prevodio Aristotela i Porfirijeve ''Isagoge'' - Uvod u Aristotelove ''Kategorije'', te ih komentirao. Uz to je pisao o kategoričkom i hipotetičkom silogizmu. Boetije je značajan i po tome što je oblikovao neke pojmove koji su postali sastavni dio filozofsko-logičke naobrazbe , kao što su ''subjekat'' , ''predikat'' , ''kontradikcija'' , ''akcidencija'' itd...

Logika je u srednjem vijeku dobila posebno mjesto u izučavanju sedam slobodnih vještina , kao dio trivijuma , između gramatike i retorike. Osobito se značaj logike ispoljava u rješavanju ''problema oko univerzalija''. Nisu srednjovjekovni logičari bili upućeni samo  na Aristotela . Išli su i dalje ; razvijali opću teoriju implikacije koja upravlja logičkim sudovima; razvijali logiku modaliteta; bavili se logikom jezika , a kamen spoticanja i njima je bio sofizam ''Lažljivac''.

-Logika u novom vijeku

Logika u novom vijeku koncentrira se oko dva filozofska pravca - racionalizma i empirizma. I racionalizam i empirizam , svaki na svoj način , žele se distancirati od besplodnog nagvaždanja kojim je bila opterećena srednjovjekovna skolastika. Nauka je išla velikim koracima naprijed , te se i filozofija morala staviti na njenu stranu ukoliko nije željela da je vrijeme pregazi. Stvaraju se veliki racionalistički sistemi , Dekarta , Spinoze i Lajbnica koji , nedvosmisleno , daju prednost razumu u odnosu na iskustvo. Na logičkom planu vodi se spor između dedukcije i indukcije , a sami racionalisti , odreda , daju prednost dedukciji. S druge strane , empiristi su bili općinjeni iskustvom i indukcijom. Među njima u filozofiji se ističu : F.Bejkn , Dž.Lok , Dž.Berkli i D.Hjum.